Pilot Rezydent Grecja - Barbara Rizou: Aleksander Wielki - upadek i śmierć.

Pilot Rezydent Grecja - Barbara Rizou: Aleksander Wielki - upadek i śmierć.: Część 3      Aleksander Wielki walczył bez przerwy od pięciu lat, stworzył największe imperium na świecie nim skończył 25 lat. Po rozbic...

Aleksander Wielki - upadek i śmierć.

Część 3

     Aleksander Wielki walczył bez przerwy od pięciu lat, stworzył największe imperium na świecie nim skończył 25 lat. Po rozbiciu Persów wkroczył triumfalnie do Babilonu. Miasto wyszło mu na spotkanie, witali go kapłani i urzędnicy, szedł po dywanie z kwiatów, wręczono mu dary i klucze do cytadeli i skarbca. Wkrótce został ukoronowany na króla. Teraz ruszył na Persepolis, gdzie królowie perscy trzymali swoje skarby - zabrał 180 000 talarów złota i srebra (dziś wartość ok. 2,5 mld funtów).

Ruiny pałacu Dariusza I w Persepolis  

      Aleksander był wielkim zdobywcą, jednak jak ojciec pił zbyt dużo. Podczas jednej z pijackich biesiad w Persepolis, spalił z żołnierzami pałac Dariusza  - sam rzucił pierwszą pochodnię i patrzył jak jedna z najpiękniejszych budowli starożytności, zmienia się w popiół. Musiał dać swoim ludziom satysfakcję po podboju Persji – przecież mieli się zemścić. Gdy rankiem otrzeźwiał pewnie gorzko żałował swojej bezmyślnej decyzji. Dla żołnierzy wielka przygoda zaczęła tracić swój urok, mieli dość ciągłych wojen, tęsknili za domem, byli obcy w obcym kraju, nie rozumieli zwyczajów jego mieszkańców, co gorsza Aleksander przejął niektóre z nich. Jego ludziom nie podobało się, że brał Persów do swojej armii, zapraszał ich na swój dwór, w końcu zaczął się uważać za jednego z nich – przyjął ich zwyczaje, ich stroje. Dla Macedończyków było to niedopuszczalne, nie poszli tam udawać Persów, tylko podbić ten kraj. 

Rodzina Dariusza III przed Aleksandrem Macedońskim

     Głównym celem Aleksandra było zapisanie się w historii, a jedynym sposobem by to osiągnąć - dalsze podboje. Żołnierze mogli chcieć wracać do domu, ale on musiał iść naprzód, by ciągle wzmacniać swą sławę i chwałę. Chciał podbić cały świat, by pokazać, że jest kimś wyjątkowym, najpotężniejszym człowiekiem na ziemi. Tak bardzo oderwał się od swoich korzeni, że wziął sobie Perską żonę, nie rozumiał jak mocno uraził rodaków. Ślub z perską księżniczką wzmocnił jego pozycję w Persji, ale był zniewagą dla jego żołnierzy.

Wesele w Suzie; Aleksander poślubia Statejrę, a Hefajstion – Drypetis

     Co gorsza nakazał by wszyscy oddawali mu cześć w perski sposób nazywany proskynesis – czołobitność, Grecy dotąd chylili czoło tylko przed bogami. Jeżeli nawet Aleksander znał opinie żołnierzy nie przejmował się nimi, nawet gdy wykryto spisek przeciwko niemu. Niejaki Filotas i jego ojciec Parmenion zostali oskarżeni o zamiar zabicia króla, zarzut był poważny  - zabił bez sądu obydwóch. To był dopiero początek długiej serii mordów. Dwa lata później to samo spotkało zbyt śmiałego przyjaciela Aleksandra, oskarżony o zamiar zabicia króla, szybko zginął. Paranoja Aleksandra rosła, wielki władca tracił swoją charyzmę, znów zaczął zbyt dużo pić. Skutki były katastrofalne. Na jednej z pijackich biesiad wspomniał swojego ojca Filipa mówiąc, że nigdy nie doceniał jego geniuszu. Klejtos – jeden z generałów – odparł „To ty go poniżasz twierdząc, że jesteś synem boga, zresztą Filip był lepszym dowódcą niż ty” Wściekły Aleksander chwycił oszczep i zabił Klejtosa na miejscu. Według źródeł poczuł wielkie wyrzuty sumienia, próbował nawet sam się przebić oszczepem, ledwo go powstrzymano, Klejtos był jego najstarszym przyjacielem. 

    Spiski przeciw królowi zaczęły wzmagać na sile, władza zaczęła wymykać mu się z rąk, sytuacja stawała się trudna, żołnierze byli wzburzeni, niechętnie szli na wschód. Gdy dotarli do granic Indii Aleksander mordował całe załogi miast, łamiąc obietnice, że poddając się ocalą życie. Chciał iść dalej, ale po wielkiej bitwie nad rzeką Hydaspes – dziś Dźhelam, armia się zbuntowała. 

     Żołnierze byli zmęczeni, nie widzieli swoich rodzin od ponad 8 lat, oprócz tego mieli dość dyktatorskich metod dowodzenia Aleksandra, przejętych od obalonego perskiego króla.  Zrozumieli, że on nigdy się nie zatrzyma, że będą tak szli i szli, aż podbiją cały świat – na to się nie zgadzali. Aleksander aby wyjść z twarzą i nie pokazać, że ustąpił podwładnym ogłosił oficjalnie, że bogowie mu poradzili by zakończył boje i wrócił do domu.

     Zgodził się na powrót, ale pod jednym warunkiem - uparł się, że będą wracać przez pustynną Gedrozję (dziś w południowym Iranie), to jedno z najmniej gościnnych miejsc na ziemi, koszmarny upał i mnóstwo piasku. Brakowało wody a wkrótce i żywności, żołnierze zjedli swoje konie i szli dalej pieszo. 

     Dlaczego Aleksander poszedł przez niegościnną pustynię, zamiast wsadzić ludzi na statki i wrócić morzem ? Niektórzy twierdzą, że chciał ich ukarać za to że nie poszli z nim dalej na wschód, płacili życiem za nielojalność. 25 000 żołnierzy, ¾ armii zginęło na pustyni. Po powrocie do kraju Aleksander szalał, oskarżył część gubernatorów o spiski podczas jego nieobecności i kazał ich zabić. Wielu żołnierzy ukrzyżowano. Gdy w roku 324 p.n.e. zachorował i zmarł jego ukochany Hefajstion, obwiniał wszystkich o śmierć przyjaciela. 

     Lekarz, który nie zdołał wyleczyć chorego zginął pierwszy. Przy ciele Hefajstiona zabijano w ofierze młodych ludzi, nakazał czcić go jak herosa. To wszystko oznaczało, że Aleksander złamał wszelkie normy obowiązujące w greckiej społeczności, jeśli chodzi o traktowanie ludzi i sposób pełnienia władzy królewskiej. Nigdy nie odzyskał równowagi po utracie przyjaciela, wkrótce w Babilonie otworzył swoją ostatnią butelkę wina. 

     Po kolejnej nocy ostrego picia poczuł silne bóle brzucha, ogarnęła go gorączka trwająca 12 dni, nie mógł ustać na nogach i leżał w łóżku, później przestał władać rękami i mówić. Kilka dni przed 33 urodzinami w roku 323 p.n.e. władca połowy świata zmarł.

     Od interpretacji zależy, czy będziemy podkreślać wady, czy wychwalać zalety Aleksandra Wielkiego. Uznamy go za geniusza z ludzkimi przywarami i słabościami czy sięgającego po przemoc i terror władcę, którego w końcu przerosło własne dzieło? Niezależnie od tego, czy przyczyną jego śmierci był tyfus, alkoholizm czy gorączka wirusa zachodniego Nilu, Aleksander Wielki przed śmiercią zdążył podbić imperium perskie, dotarł aż do Indii, założył nowe miasta i dał początek nowej epoce. Cezar, Kaligula, Napoleon wzorowali się na nim, zazdroszcząc, że osiągnął tyle w tak młodym wieku

Mapa imperium Aleksandra Macedońskiego

c.d.n.

Pilot Rezydent Grecja - Barbara Rizou: Kalikantzari – złośliwe skrzaty Świąt Bożego Narod...

Pilot Rezydent Grecja - Barbara Rizou: Kalikantzari – złośliwe skrzaty Świąt Bożego Narod...:     Życzę  z drowych, szczęśliwych i radosnych Świąt Bożego Narodzenia - i aby nie odwiedzili Was Kalikantzari.     Te małe , brzydkie...

Kalikantzari – złośliwe skrzaty Świąt Bożego Narodzenia

   Życzę Państwu zdrowych, szczęśliwych i radosnych Świąt Bożego Narodzenia - i aby nie odwiedzili Was Kalikantzari.

    Te małe , brzydkie , chude stworzenia  pojawiają się w czasie Świąt Bożego Narodzenia a ich jedynym celem jest zamienić życie ludzi w… piekło. Według legendy co noc od 25 grudnia do 5 stycznia, Kalikantzari urządzają sobie złośliwe harce. Ich obecność na powierzchni Ziemi trwa dwanaście dni. W wigilię Bożego Narodzenia zaczyna się ich długa podróż po świecie. 

     Te złośliwe bestyjki tak bardzo zazdroszczą ludziom życia na Ziemi, że chcą ją zniszczyć, a przynajmniej zdemolować.  Kiedy nastaje wigilijny wieczór pojawiają się ich tysiące, wychodzą z każdej możliwej dziury jaka znajduje się na powierzchni Ziemi; ze studni, z jaskiń, z wąwozów, z każdej najmniejszej szczeliny. 

     Boją się światła słonecznego więc w dzień się ukrywają, za to nocą  wychodzą ze swoich kryjówek i rozrabiają ile wlezie. Jedyny cel - uprzykrzyć życie, każdego napotkanego na ich drodze człowieka. Małe i zwinne wchodzą do domów przez co się da; przez komin, dziurkę od klucza, szpary pod drzwiami, oknami - każdy sposób jest dobry. Uwielbiają pluskać się w dzbanach z olejem, w mleku, w śmietanie. Rozsypują mąkę, kaszę, cukier. brudzą żywność swoimi brudnymi pazurami,  jednym słowem pozostawiają brud i pobojowisko gdzie i jak się da. Nic nie ukradną, ale pozostawią dom nie do poznania.

W tych dniach gospodynie szczelnie zamykają swoje domostwa, więc Kalikantzari wałęsają się po drogach, wspinają na dachy i szukają jakiegoś komina do kominka, który gospodyni zapomniała zamknąć.

      Żeby się przed nimi w tych dniach ochronić, pali się kadzidło przy kominku i zawiesza dzwoneczki, żeby - w razie gdy nie zadziała kadzidło - ostrzegły przed intruzami. Te baśniowe stworzenia mają bardzo ważny i istotny wpływ na nawyki i zwyczaje Bożego Narodzenia w Grecji.

c.d.n.

Pilot Rezydent Grecja - Barbara Rizou: Aleksander Wielki - krwawe podboje i przepowiednie...

Pilot Rezydent Grecja - Barbara Rizou: Aleksander Wielki - krwawe podboje i przepowiednie...:     Po śmierci Filipa II Macedońskiego władza przeszła w ręce jego syna Aleksandra. Greckie państwa – miasta uznały, że to stosowny moment...

Aleksander Wielki - krwawe podboje i przepowiednie.

    Po śmierci Filipa II Macedońskiego władza przeszła w ręce jego syna Aleksandra. Greckie państwa – miasta uznały, że to stosowny moment by zrzucić jarzmo Macedończyków - zawsze uważali ich za barbarzyńców. Teby zbuntowały się przeciwko młodemu królowi i to był ich śmiertelny błąd. Aleksander ruszył na miasto chronione przez mury grube na 2,5 metra, nikt dotąd nie potrafił ich skruszyć. W IV w. p.n.e. oblężenie polegało na obrzucaniu się kamieniami przy pomocy katapult. Aleksander sięgnął po nowy wynalazek - balistę, wyrzucała kamienne kule na odległość 100 m. Dzięki temu jej załoga była poza zasięgiem Tebańskich katapult. Nowa broń pozwoliła mu skruszyć mury, odtąd już żadne miasto nie było bezpieczne za kamiennymi murami. Gdy mur runął, potężne niegdyś miasto zostało doszczętnie zniszczone.

     Ponad 6 000 mieszkańców Teb zginęło, Tebańczyków nie karał tylko mordował. Wszystkie greckie miasta dostały sygnał; bunt oznaczał zagładę – to działało. 30 000 ocalałych z rzezi, głównie kobiet i dzieci sprzedano jako niewolników. Aleksander skutecznie zastraszył Greków, nigdy więcej nie wystąpili przeciwko niemu. Teraz był gotowy do podboju reszty świata. 

     Chciał przyćmić militarne sukcesy ojca i planował atak na potężne państwo perskie. Punktem startu inwazji była Troja, miejsce legendarnej wojny opisanej przez Homera. Dla Aleksandra była to pielgrzymka, wychował się na mitach o wyczynach herosów, zwłaszcza supermena Achillesa. Marzył o tym żeby być drugim Achillesem. Matka Achillesa dała mu wybór „ Możesz umrzeć stary i zapomniany lub młody okryty nieśmiertelną sławą”. Płynąc do Troi Aleksander też wybrał to drugie, wierzył że jest drugim Achillesem, nadczłowiekiem. 

    Persja była odwiecznym wrogiem Greków, Aleksander podjął ambitny plan ojca najazdu na Persję pod pretekstem ukarania jej za spalenie greckich świątyń podczas wojen perskich. Trudno uwierzyć że chciał się mścić za coś co miało miejsce 100 lat wcześniej – to była tylko wymówka. Tak czy owak wylądował w Azji Mniejszej i zmierzył się z armią Perską nad rzeką Granik. Odniósł pierwsze z wielu podobnych zwycięstw, otoczył 3000 wrogów i wszystkich wyciął w pień – to była krwawa jatka, 2000 jeńców sprzedał do niewoli. Groził „ zmiażdżę wszelki opór” odniósł zdumiewający triumf, wg źródeł stracił tylko 200 ludzi. Pokazał, że jest godny miana Achillesa. Persowie wycofali się a Aleksander zajął Azję Mniejszą.

     Po zwycięstwie nie zrobił rzeczy oczywistej, nie ruszył na południe żeby zająć porty nad Morzem Śródziemnym, tylko na wschód, do miasta Gordion. Wydaje się to dziwne ? Nie dla Aleksandra. Pomyślmy o słynnym węźle gordyjskim. Według legendy w pałacu królów Frygii, stał rydwan przywiązany do ziemi magicznym węzłem, przez wieki nikt nie potrafił go rozwiązać. Przepowiednia głosiła, że ten kto to zrobi zawładnie Azją. Aleksander nie oparł się pokusie, przybył do Gordionu i stanął przed węzłem, lecz zamiast go rozwiązywać jak inni, wyjął miecz i rozciął go jednym cięciem. To było jego  typowe podejście do problemów – rozwiązywał je siłą. 

     Opuścił miasto pewien, że wkrótce zostanie panem Azji i ruszył na podbój świata. Zagarniał starożytne kraje jakby był turystą , biorącym udział w wycieczce z biura podróży. Tworzył swoją legendę, jego obraz pięknego bohatera równego bogom przetrwała do dziś. Coraz mocniej wierzył, że jest kimś specjalnym. Gdy ktoś mu stawiał opór, uznawał to za osobistą obrazę. Nie tylko pokonywał przeciwnika, ale go masakrował, przy okazji ostrzegając resztę świata. Po zajęciu Egiptu i koronacji na Faraona, Aleksander z grupą zaufanych ludzi ruszył na tajemniczą wyprawę do oazy Siwa, był to 1000 kilometrowy marsz w głąb pustyni. Cokolwiek było w oazie, musiał wierzyć, że warto ryzykować. Jego zdaniem było warto, był to kolejny punkt na jego liście; Wyrocznia Ammona w oazie Siwa. 

     Przybył tu żeby usłyszeć przepowiednie. Tutaj starożytni rozmawiali z bogami za pośrednictwem kapłanów. Aleksander chciał uciszyć dawne pogłoski, że miał coś wspólnego z zabójstwem ojca i czuł potrzebę publicznego oczyszczenia się z zarzutów, zapytał czy winni zostali ukarani ? Kapłan odparł; „Tak, sprawa zamknięta” Zadał jeszcze jedno pytanie, najważniejsze „Czy podbiję cały świat ?” Otrzymał odpowiedź kiepską greką. Kapłan chciał powiedzieć „tak, drogi synu” ale że słabo znał grekę, pomylił się i powiedział „Tak, synu boga”  Aleksander opuszczał Siwę wierząc, że jest Bogiem. Usłyszał to co chciał usłyszeć i wierzył w to co chciał wierzyć. Jego megalomania nie znała granic, incydent w świątyni był muzyką dla jego uszu, jeszcze bardziej wzmocnił jego narcyzm i poczucie wyższości. Teraz miał już pewność, że jest bogiem, nadszedł czas by wypróbował swoją moc na starym wrogu, królu Persów Dariuszu. 

     Tym razem starcie odbyło się pod Gaugamelą. Dariusz miał ćwierć miliona żołnierzy, Aleksander pięciokrotnie mniej, ale się tym nie przejął, chciał zmierzyć się z wrogiem i raz na zawsze rozstrzygnąć kto ma władać Azją. W listopadzie 331 r. p.n.e. Macedończycy i Persowie stoczyli morderczy bój. Armia Macedońska była najlepsza , nikt jej nie mógł sprostać a Aleksander był militarnym geniuszem. Dzięki genialnej taktyce i falandze roznieśli wojska Dariusza w pył. 

    Po klęsce pod Gaugamelą Persowie zaprzestali oporu, Aleksander został władcą państwa – był najpotężniejszym człowiekiem na świecie, ale władza uderzyła mu do głowy i miał drogo zapłacić za swoją arogancję – ale o tym w następnym poście.

c.d.n.

Pilot Rezydent Grecja - Barbara Rizou: Aleksander Wielki, geniusz czy psychopata?

Pilot Rezydent Grecja - Barbara Rizou: Aleksander Wielki, geniusz czy psychopata?:      Aleksander już za życia stał się legendą. Starożytni autorzy opisali jego drogę do władzy, zwycięstwa, intrygi, charakter, przywary,...

Aleksander Wielki, geniusz czy psychopata?

     Aleksander już za życia stał się legendą. Starożytni autorzy opisali jego drogę do władzy, zwycięstwa, intrygi, charakter, przywary, wygląd, upodobania. Choć znamy dokładnie kolejność wydarzeń, Aleksander może nabierać cech herosa lub ogarniętego żądzą władzy psychopaty. Z mieszaniny prawdy historycznej, oszczerstw, legend i propagandy można wysnuć nieograniczoną liczbę interpretacji.

     Aleksander III Macedoński - historia dała mu przydomek Wielki. Jego stronnicy widzieli w nim wojskowego geniusza a wrogowie diabła. Na wschodzie ma jak najgorszą opinię, mówią o nim Iskander Zabójca, Iskander Siewca Śmierci, Iskander Burzyciel Miast, Iskander Upiór.

     Mając 16 lat wygrał pierwszą bitwę, jako dwudziestolatek był królem Macedonii, przed trzydziestką podbił pół świata. Czy będąc militarnym geniuszem był jednocześnie ogarnięty obsesją władzy ? A może żądzą zabijania ? Aleksander nie tylko burzył miasta i niszczył wrogie armie, ale zabijał też niewinne kobiety i dzieci. Jeśli byłeś jego przeciwnikiem czekał Cię smutny koniec. Zmusił żołnierzy do marszu przez pustynię  - 25 000 zginęło. Zabił w pijanym szale swojego najbliższego przyjaciela Klejtosa. Ukrzyżował 2 000 ludzi, którzy mu się sprzeciwili. Mógł maczać palce morderstwie własnego ojca Filipa II Macedońskiego. To ponura lista -  ale czy te informacje są wiarygodne ? 

     Dawne źródła ukazują różnych Aleksandrów; Charyzmatyczny Wódz, Żywy Bóg, Megaloman, Zabójca, Psychopata. Większość danych pochodzi z dzieła „Czyny Aleksandra” pisanego za jego życia przez nadwornego historyka. Oryginał niestety przepadł, jednak starożytni historycy chętnie z niego korzystali, i każdy dorzucał własne zdanie na temat władcy. Plutarch ukazał go jako wielkiego wodza, niosącego cywilizację barbarzyńcom,  Kwintus Kurcjusz widział w nim młodego idealistę, który stał się cynicznym despotą. Nie wiemy, który z nich miał rację. Pisali to 400 lat po jego śmierci.

     Odkrywanie prawdy o Aleksandrze zacznijmy od jego dzieciństwa. Urodził się w roku 356 p.n.e. w Pelli, w Macedonii. Jego ojciec Filip II był wielkim wojownikiem, który życie spędzał głównie na wojnach. Krążyły pogłoski, że Aleksander był bękartem. Jego matka Olimpias, córka króla Epiru była kobietą zapalczywą, drażliwą i gotową na wszystko, aby zapewnić tron swojemu synowi. Aleksander był „maminsynkiem” aż do dnia śmierci regularnie do niej pisywał. Na pewno był podobny do Filipa – obaj byli wielkimi żołnierzami i wodzami, ale to z matką był silnie związany. Aleksander wzorował się na ojcu bohaterze, który jednak był w jego życiu nieobecny. 

Filip II Macedoński

     W królewskiej rodzinie w czerwcu 336 r. p.n.e. w starej stolicy Macedonii – Ajgaj doszło do tragedii. W teatrze w Werginie Król Filip zginął rąk swojego gwardzisty Pauzaniasza. Według Arystotelesa – filozofa i nauczyciela Aleksandra - sprawa była prosta Pauzaniasz zabił Filipa sam, z zemsty (W młodości Pauzaniasz był kochankiem Filipa). 

     Ale na śmierci króla najbardziej skorzystał 20-letni Aleksander. Nigdy nie był w dobrych stosunkach z ojcem, ich relacje pogarszały wątpliwości czy był jego prawowitym synem. Olimpias mogła bać się, że przyrodni brat Aleksandra, lub też jego kuzyn mają większe szanse na objęcie tronu. Olimpias i Aleksander mieli powody by pragnąć śmierci Filipa – no i Filip zginął.

     Osobą która wiedziała kto stał za śmiercią króla był sam zabójca, jednak żołnierze zabili go zanim zdążył cokolwiek powiedzieć. Późniejsze zachowanie Aleksandra i jego matki było dość dziwne;  Olimpias otwarcie położyła koronę na zwłokach zabójcy męża, 

     Aleksander zachował się zgoła inaczej, choć nienawidził ojca okazywał wielki ból i wystawił mu najwspanialszy pogrzeb w dziejach Macedonii. Wyglądało to tak jakby matka i syn odgrywali zaplanowane role. Wystawność pogrzebu i pełen złota grobowiec, według niektórych badaczy mają świadczyć o tym, że Aleksander przyłożył rękę do morderstwa ojca, a potem próbował stłumić swoje wyrzuty sumienia, oraz podejrzenia innych. Nie wszyscy zgadzali się, żeby objął tron, doszło więc do kolejnych mordów. Zginął przyrodni brat Aleksandra, Olimpias usunęła ostatnią żonę Filipa i ich małego syna i Aleksander został królem Macedonii. 

     Niemal natychmiast dwudziestoletniemu władcy rzucono wyzwanie, Greckie miasto Teby zbuntowało się przeciw następcy – ale o tym w następnym poście.

c.d.n.

Pilot Rezydent Grecja - Barbara Rizou: Dionizos – bóg anarchii i burzyciel porządku.

Pilot Rezydent Grecja - Barbara Rizou: Dionizos – bóg anarchii i burzyciel porządku.: Dionizos „ciemne alter ego” Apolla.       Według oficjalnej wersji, był on jego bratem przyrodnim.  Podczas gdy Apolla łączono ze świa...

Dionizos – bóg anarchii i burzyciel porządku.

Dionizos „ciemne alter ego” Apolla. 

     Według oficjalnej wersji, był on jego bratem przyrodnim.  Podczas gdy Apolla łączono ze światłem, rozumem i życiem, Dionizos symbolizował ciemność, ekstazę i ponowne narodziny, ale także stanowił uosobienie bujnej roślinności, pełni życia i niczym nie okiełznanej radości. Będąc również bogiem wina, uczty i twórczego natchnienia - stał się ojcem dramatu i teatru. Według Eurypidesa  Dionizos to “bóg rozkoszy, z którego rodzą się uśmiechy szalone i ludzie czerpią z jego czary radosnej sen i zapomnienie”. Bachus wyobrażał więc nie tylko dobroczynnego ducha wina, ale niejako duszę wszystkiego co żyje. Rządził narodzinami, śmiercią i zmartwychwstaniem. 

     Corocznie około zimowego przesilenia, gdy zaczynało przybywać dnia, w świątyni delfickiej w której znajdował się “grób Dionizosa” zbierały się Bochantki. Z pochodniami w ręku otaczały jego ołtarz, śpiewały i tańczyły, budząc w ten sposób boga z zimowego snu. Uważano to za swoiste “Boże Narodzenie”. Od dnia zimowego przesilenia Dionizos był jedynym panem świątyni w Delfach, zamieszkiwał tam do dnia letniego przesilenia, kiedy Apollo wracał z Iperwory – krainy która nie znała zimy. Bachantki po „obudzeniu” boga wychodziły w góry Parnasu by, tym razem, obudzić siły natury. Ubrane w skóry jelenia z tersami ( laskami owiniętymi wstążkami i zakończonymi szyszkami) w rękach, podążały za Dionizosem, po najdzikszych zakątkach gór oddając się radości tańca.  

     Tańcom towarzyszyły oczywiście muzyka i wino, dużo wina. Jak mówił Platon; te, którym zawierzył Dionizos piją z rzeki mleko i miód, ogień i strzały się ich nie imają, dzikie byki padają pod ich dotykiem, gołymi rękami wyrywają drzewa z korzeniami, wytryskują źródła ze skał pod ich stopami.

 Poprzez taniec, śpiew i rytmiczną muzykę niczym mityczne menady wprowadzały się w stan ekstazy - zapomnienia religijnego. W przystępie  świętego szału, rozrywały napotkane zwierzęta i spożywały je na surowo. Wreszcie wyczerpane padały bez zmysłów na ziemię. Szczytem przeżycia była “orgia” uważana za duchowe połączenie z bóstwem, gdyż orgie dionizyjskie były aktem religijnym. Poczucie odrębności ciała i ducha prowadziło do wiary w nieśmiertelność duszy.

     Homer mówił o nim że jest szalony albo udaje szaleńca, jednak szaleństwo Dionizosa nie jest chorobą, jest oznaką zdrowia psychicznego, wychodzi z człowieka najbardziej ukryte ego- dojrzewa i znajduje ujście, działa jak katharsis, żeby potem móc znowu zachować równowagę i harmonię.

    Według greckiej mitologii, Dionizos przewędrował cały świat ucząc ludzi uprawy winorośli. Otaczał go orszak złożony z satyrów i sylenów - demonicznych półzwierząt, półludzi o koźlich rogach, kopytach i ogonach. 

     Thiasos - orszak Dionizosa, był wesoły i hałaśliwy. Wtórowała mu muzyka fletów, bębnów, cymbałów i kastanietów oraz ekstatyczne pląsy i śpiewy. Na początku orszaku szły osły uginające się pod ciężarem bukłaków z dostępnym dla wszystkich winem. Sam Dioniozos - półnagi młodzieniec, jechał w ciągniętym przez pantery, lwy i lamparty złocistym rydwanie przybranym w girlandy z kwiatów.

     W Atenach ku czci Dionizosa odbywały się cztery różne święta: Małe i Wielkie Dionizje, Lenaje i Nesterie. Ostatnie dwa były świętami wina - jego wytłaczania i otwierania świeżych beczek.

Najokazalsze były Dionizje Miejskie zwane Wielkimi. Trwały kilka dni. Ku czci Bachusa odbywano burzliwe procesje, w których brały udział maski i posągi przedstawiające bóstwa ziemi i płodności. Podczas głównej procesji, w czasie której niesiono drewniany posąg Dionizosa, śpiewana była uroczysta pieśń zwana dytyrambem.

     Z czasem rytuał stawał się bardziej poetycki, a w pieśni dytyrambu wykształciła się akcja dramatyczna. Według Arystotelesa była ona praźródłem greckiego teatru: tragedii, komedii i dramatu satyrowego. Dytyramb w pierwotnej formie stanowił improwizację i towarzyszył szaleńczym orgiastycznym pochodom, w czasie których niesiono potężnych rozmiarów symbol płodności - fallusa.

     Od połowy szóstego wieku przed naszą erą w czasie Wielkich Dionizjów zaczęto organizować widowiska  teatralne. Sztuki dramatyczne pisano w ramach konkursu na cześć boga wina. Tematem dramatu był zawsze wątek mitologiczny związany z legendami o bogach i herosach, a uczęszczanie do teatru nie miało już cech aktu religijnego

c.d.n.

Pilot Rezydent Grecja - Barbara Rizou: Ksantypa, okropna żona biednego Sokratesa – czyżby...

Pilot Rezydent Grecja - Barbara Rizou: Ksantypa, okropna żona biednego Sokratesa – czyżby...: "Nie ma okropniejszej nad Ksantypę baby, bo tłucze Sokratesa dla samej zabawy"      Ten fragment piosenki studenckiej z prze...

Ksantypa, okropna żona biednego Sokratesa – czyżby ?

"Nie ma okropniejszej nad Ksantypę baby, bo tłucze Sokratesa dla samej zabawy"

    Ten fragment piosenki studenckiej z przełomu XIX i XX wieku ukazuje, jak długi potrafi być żywot plotki; bowiem od czasów antycznych po dzień dzisiejszy imię Ksantypa uchodzi za synonim kłótliwej jędzy, kobiety złej i złośliwej. Ta opinia o żonie słynnego greckiego filozofa przewija się w literaturze niemal wszystkich epok, a jedynym źródłem tego zniesławienia wydaje się być historyk grecki Ksenofont; to według niego jeden z adwersarzy Sokratesa w trakcie dysputy określił Ksantypę mianem nieznośnej sekutnicy. W każdym następnym okresie dziejów kultury rozwijano tezę o złośliwej żonie Sokratesa.

     Tortury, jakie według plotki Ksantypa zadawała mężowi, wielki filozof traktował jako ''ćwiczenie cierpliwości''. Na jednej z najbardziej znanych rycin szlachetny mąż siedzi pod domem i spokojnie znosi strumień zimnej (a może gorącej) wody, którą żona po ostrej kłótni wylewa mu na kark. Jak to skomentował ?  „Ksantypa postępuje jak Zeus, najpierw grzmi a następnie zsyła ulewę”

      Ksantypa to kobieta z krwi i kości: młoda, urocza, może nieco gwałtowna i to sprawia, że niekiedy zdarza jej się stłuc komuś garnek na głowie. Ale też nie łatwe jest życie żony słynnego, ale ubogiego filozofa, który nie potrafił zapewnić rodzinie utrzymania. Ksantypa nie nosi klejnotów, nie stać jej na wspaniałe stroje i pachnidła. Wybitny małżonek twierdzi zresztą kategorycznie: "wolny człowiek nie powinien pachnąć wonnościami, a tylko potem areny i szlachectwem duszy". Sokrates nie przywoła nawet do porządku leniwego sługi, i... "zamiast w pysk trzasnąć, gdy coś źle zrobi, wdaje się z nim w dysputę".

     Była dużo młodsza od Sokratesa. Ożenił się z nią właściwie pod koniec życia i tylko dlatego, że w Grecji starożytnej status społeczny kawalera był żaden. Kiedy się ożenił, jego osoba była już nieodłączną częścią krajobrazu Aten. Ten szpetny i genialny abnegat - zaczepiający przechodniów, prowokujący, ale też popychany, poniżany, opluwany, nieuznający właściwych bogów, podważający panujący ustrój, szydził z autorytetów i prowokował dyskusje, w których zazwyczaj przegrywali mniej wykształceni i nie tak diablo inteligentni przechodnie. Najprzeróżniejszymi technikami prowadzenia dysputy, często prowokującym milczeniem, doprowadzał rozmówców do rozpaczy, do poczucia poniżenia. Skąd wiemy, czy przypadkiem nie ćwiczył tego na Ksantypie?

    Sokrates rzadko gościł w domu, a mimo to spłodził troje dzieci, którymi jak mu zarzucał Arystoteles, w ogóle się nie zajmował. Na barkach Ksantypy spoczywało ich wychowanie i wykształcenie. Sokrates wiele wieczorów spędzał w domu Aspasiji, hetery Peryklesa, która miała jeden z najsławniejszych w tamtych czasach salonów, Jak mogła się czuć Ksantypa wiedząc że, prowadzący tam filozoficzne dysputy Sokrates, otoczony jest uwielbiającymi go młodzieńcami ?

     Ich byt jednak codziennie był zagrożony. Sokrates nie miał żadnej pracy, nie przyjmował pieniędzy za nauczanie, ani prezentów od przyjaciół którzy chętnie i szczerze go obdarowywali. Sokrates był dziwakiem nawet jak na standardy swojego czasu, a „grzechem” Ksantypy było to że chciała mieć przy boku „normalnego” męża, który będzie miał pracę, zadba o nią  i o dzieci. Na szczęście dla nas, a na nieszczęście dla niej, nie udało się jej go zmienić.  

     Ksantypa pragnęła miłości, a była zaniedbywana przez oderwanego od rzeczywistości męża. Mimo to, pozostanie wiernie przy nim do końca.

W 399 r. p.n.e. nieznany szerzej poeta Meletos wniósł przed archonta basileusa (urzędnika zajmującego się sprawami religii) oskarżenie przeciwko Sokratesowi. Oskarżał go o niewyznawanie bogów, których uznaje państwo, wyznawanie bogów, których nie uznaje państwo i psucie młodzieży. Sokrates zostaje skazany na karę śmierci przez wypicie cykuty,

      I gdzie wtedy była ta wstrętna Ksantypa ? Oczywiście przy boku męża.  Ksantypa siedziała w celi z Sokratesem wiele godzin tego dnia, kiedy miał wypić cykutę. Wyproszono ją wreszcie, bo on nie chciał widzieć jej rozpaczy.

 c.d.n.

Pilot Rezydent Grecja - Barbara Rizou: Delos– wyspa, na której nikt nie miał prawa się ur...

Pilot Rezydent Grecja - Barbara Rizou: Delos– wyspa, na której nikt nie miał prawa się ur...: Tragiczne dzieje wyspy Apollina       Historia Delos jest nierozerwalnie związana z mitologią , Była to wyspa pływająca po morzu, póki...

Delos– wyspa, na której nikt nie miał prawa się urodzić, ani umrzeć

Tragiczne dzieje wyspy Apollina 

     Historia Delos jest nierozerwalnie związana z mitologią , Była to wyspa pływająca po morzu, póki nie osadził jej na miejscu Posejdon - na prośbę Zeusa - aby nieszczęśliwa Leto, prześladowana przez mściwą Herę, miała się gdzie ukryć. Tu pod palmą daktylową w towarzystwie lwów, Leto urodziła Apollina i Artemidę – dzieci Zeusa. (zob. post „Niewierni bogowie – czyli zdrady na Olimpie”)

     Według legendy, Posejdon zakotwiczył wyspę przy pomocy czterech diamentowych łańcuchów. Grecy do tego stopnia uwierzyli w ten mit (jeden z wielu na ten temat), że przez wieki, wielu poszukiwaczy skarbów szukało diamentowych łańcuchów na dnie morza - Co kończyło się najczęściej tragicznie.

     Delos była jednym z głównych ośrodków kultu Apollina. Znajdowała się tu słynna w dziejach Grecji wyrocznia i świątynie, w których z biegiem stuleci nagromadziły się wielkie skarby, przysyłane przez wiernych i wdzięcznych czcicieli boga. I to bogactwo stało się z czasem przyczyną nieszczęść i zagłady mieszkańców wyspy.

     W okresie 478–454 p.n.e. Delos była stolicą Związku Morskiego  założonego przez Ateny i skierowanego przeciwko Sparcie, pomimo iż sama Delos członkiem związku nie była. Tu początkowo przechowywano w świątyni Apollina wspólny skarb związku, przeniesiony (454–453 p.n.e.) do Aten pod pretekstem, że tam będzie bezpieczniejszy na wypadek wojny z Persją. Prawda jest taka, że posłużył Peryklesowi do rozbudowy Aten i odbudowy zniszczonego przez Persów Akropolu.

W roku 422 p.n.e. mieszkańcy wyspy zostali wygnani przez Ateńczyków.

Ale zacznijmy od początku;

Jest rok 427 do 426 p.n.e. trwa wojna peloponeska, w Atenach szaleje zaraza. Ludzie stłoczeni w murach miasta są w rozpaczliwej sytuacji, padają jak muchy – szacuje się że zmarło ok. 30000 Ateńczyków. Tukidydes pisze, że Ateńczycy osiągnęli taki punkt „bezwstydu” iż żaden strach przed bogami, ani ludzkimi prawami nie mógł ich powstrzymać przed podłością. W takiej atmosferze rozpaczy i niepewności popełnili ohydną zbrodnię „oczyścili” Delos, rzekomo ze względów religijnych ( a wiadomo, że chodziło o kasę).

     Otworzyli wszystkie groby na wyspie, nawet te najświeższe, przenieśli kości zmarłych na Rheneię i pochowali we wspólnej mogile. Równocześnie wprowadzaj prawo które; Zakazywało pod groźbą kary śmierci, urodzenia dziecka na terytorium wyspy. Zakazywało również umierania na wyspie. Więc ciężarne kobiety i ciężko chorzy musieli przepływać na sąsiednią wyspę Rheneię. Ponieważ od tego momentu nikt się nie urodził, nikt nie zmarł i nikt nie został pochowany na Delos, Ateńczycy uznali wszystkich mieszkańców wyspy za bezpaństwowców i w 422 r. p.n.e. wygnali z wyspy. Wygnańcy schronili się na terytorium Azji Mniejszej w Adramyttionie (dzisiejszy Edremit) przyjęci przez króla Pontu Farnakesa . Niestety zostali zdradzeni i wymordowani przez wojska  Arsakisa, nieliczni którzy przeżyli wrócili na Delos, po interwencji wyroczni Delfijskiej.

To niestety nie koniec tragedii Delos;

Uwolniona od tyranii ateńskiej w roku 315 p.n.e. Delos stała się neutralnym ośrodkiem wolnego związku wyspiarzy.

W roku 166 p.n.e. powróciła jednak pod panowanie ateńskie. Punktem zwrotnym w historii wyspy jest zburzenie Koryntu i Kartaginy przez Rzymian w roku 146 p.n.e., gdyż od tego czasu Delos stała się jednym z najważniejszych miast handlowych i portowych starożytności (m.in. handel niewolnikami).

W roku 86 p.n.e. Delos niestety została zdobyta i zrównana z ziemią przez Menofanesa, wodza króla Pontu Mitrydatesa, a mieszkańców wycięto w pień lub (w bardzo małej liczbie) uprowadzono w niewolę.

Następny cios zadali wyspie piraci, którzy złupili ją w roku 69 p.n.e..

Od tego czasu, pomimo wysiłków Rzymian, Delos nigdy więcej nie wróciła do swego dawnego znaczenia. W roku 42 p.n.e. Ateny odzyskały kontrolę nad wyspą, ale podupadła ona już zupełnie i nic nie mogło wskrzesić jej dawnej świetności. Pauzaniasz pisał, że gdyby nie nadzorcy i strażnicy, można by wyspę uznać za całkiem bezludną.

I tak jest do dnia dzisiejszego.

P.S. Delos - mała, skalista wysepka w archipelagu Cykladów na Morzu Egejskim, na południowy wschód od Grecji kontynentalnej. Jest to najmniejsza wyspa tego archipelagu o powierzchni 3,6 km², położona między wyspami Rheneia i Mykonos, obecnie zupełnie niezamieszkana.

 c.d.n.