Aleksander Wielki, geniusz czy psychopata?

     Aleksander już za życia stał się legendą. Starożytni autorzy opisali jego drogę do władzy, zwycięstwa, intrygi, charakter, przywary, wygląd, upodobania. Choć znamy dokładnie kolejność wydarzeń, Aleksander może nabierać cech herosa lub ogarniętego żądzą władzy psychopaty. Z mieszaniny prawdy historycznej, oszczerstw, legend i propagandy można wysnuć nieograniczoną liczbę interpretacji.

     Aleksander III Macedoński - historia dała mu przydomek Wielki. Jego stronnicy widzieli w nim wojskowego geniusza a wrogowie diabła. Na wschodzie ma jak najgorszą opinię, mówią o nim Iskander Zabójca, Iskander Siewca Śmierci, Iskander Burzyciel Miast, Iskander Upiór.

     Mając 16 lat wygrał pierwszą bitwę, jako dwudziestolatek był królem Macedonii, przed trzydziestką podbił pół świata. Czy będąc militarnym geniuszem był jednocześnie ogarnięty obsesją władzy ? A może żądzą zabijania ? Aleksander nie tylko burzył miasta i niszczył wrogie armie, ale zabijał też niewinne kobiety i dzieci. Jeśli byłeś jego przeciwnikiem czekał Cię smutny koniec. Zmusił żołnierzy do marszu przez pustynię  - 25 000 zginęło. Zabił w pijanym szale swojego najbliższego przyjaciela Klejtosa. Ukrzyżował 2 000 ludzi, którzy mu się sprzeciwili. Mógł maczać palce morderstwie własnego ojca Filipa II Macedońskiego. To ponura lista -  ale czy te informacje są wiarygodne ? 

     Dawne źródła ukazują różnych Aleksandrów; Charyzmatyczny Wódz, Żywy Bóg, Megaloman, Zabójca, Psychopata. Większość danych pochodzi z dzieła „Czyny Aleksandra” pisanego za jego życia przez nadwornego historyka. Oryginał niestety przepadł, jednak starożytni historycy chętnie z niego korzystali, i każdy dorzucał własne zdanie na temat władcy. Plutarch ukazał go jako wielkiego wodza, niosącego cywilizację barbarzyńcom,  Kwintus Kurcjusz widział w nim młodego idealistę, który stał się cynicznym despotą. Nie wiemy, który z nich miał rację. Pisali to 400 lat po jego śmierci.

     Odkrywanie prawdy o Aleksandrze zacznijmy od jego dzieciństwa. Urodził się w roku 356 p.n.e. w Pelli, w Macedonii. Jego ojciec Filip II był wielkim wojownikiem, który życie spędzał głównie na wojnach. Krążyły pogłoski, że Aleksander był bękartem. Jego matka Olimpias, córka króla Epiru była kobietą zapalczywą, drażliwą i gotową na wszystko, aby zapewnić tron swojemu synowi. Aleksander był „maminsynkiem” aż do dnia śmierci regularnie do niej pisywał. Na pewno był podobny do Filipa – obaj byli wielkimi żołnierzami i wodzami, ale to z matką był silnie związany. Aleksander wzorował się na ojcu bohaterze, który jednak był w jego życiu nieobecny. 

Filip II Macedoński

     W królewskiej rodzinie w czerwcu 336 r. p.n.e. w starej stolicy Macedonii – Ajgaj doszło do tragedii. W teatrze w Werginie Król Filip zginął rąk swojego gwardzisty Pauzaniasza. Według Arystotelesa – filozofa i nauczyciela Aleksandra - sprawa była prosta Pauzaniasz zabił Filipa sam, z zemsty (W młodości Pauzaniasz był kochankiem Filipa). 

     Ale na śmierci króla najbardziej skorzystał 20-letni Aleksander. Nigdy nie był w dobrych stosunkach z ojcem, ich relacje pogarszały wątpliwości czy był jego prawowitym synem. Olimpias mogła bać się, że przyrodni brat Aleksandra, lub też jego kuzyn mają większe szanse na objęcie tronu. Olimpias i Aleksander mieli powody by pragnąć śmierci Filipa – no i Filip zginął.

     Osobą która wiedziała kto stał za śmiercią króla był sam zabójca, jednak żołnierze zabili go zanim zdążył cokolwiek powiedzieć. Późniejsze zachowanie Aleksandra i jego matki było dość dziwne;  Olimpias otwarcie położyła koronę na zwłokach zabójcy męża, 

     Aleksander zachował się zgoła inaczej, choć nienawidził ojca okazywał wielki ból i wystawił mu najwspanialszy pogrzeb w dziejach Macedonii. Wyglądało to tak jakby matka i syn odgrywali zaplanowane role. Wystawność pogrzebu i pełen złota grobowiec, według niektórych badaczy mają świadczyć o tym, że Aleksander przyłożył rękę do morderstwa ojca, a potem próbował stłumić swoje wyrzuty sumienia, oraz podejrzenia innych. Nie wszyscy zgadzali się, żeby objął tron, doszło więc do kolejnych mordów. Zginął przyrodni brat Aleksandra, Olimpias usunęła ostatnią żonę Filipa i ich małego syna i Aleksander został królem Macedonii. 

     Niemal natychmiast dwudziestoletniemu władcy rzucono wyzwanie, Greckie miasto Teby zbuntowało się przeciw następcy – ale o tym w następnym poście.

c.d.n.