Pilot Rezydent Grecja - Barbara Rizou: Ostracyzm – tarcza ochronna demokracji czy narzędz...

Pilot Rezydent Grecja - Barbara Rizou: Ostracyzm – tarcza ochronna demokracji czy narzędz...:   Kiedy Klejstenes ustanowił w Atenach państwo demokratyczne, pamięć o tyranii Pizystrata i jego synów Hippiasza i Hipparcha była wciąż ś...

Ostracyzm – tarcza ochronna demokracji czy narzędzie polityczne ?

  Kiedy Klejstenes ustanowił w Atenach państwo demokratyczne, pamięć o tyranii Pizystrata i jego synów Hippiasza i Hipparcha była wciąż świeża. Strach przed obaleniem nowo utworzonego ustroju demokratycznego był najsilniejszą i najgłębszą motywacją do ustanowienia procedury ostracyzmu - wygnania. 

Hippiasz tyran Aten 

   Według Arystotelesa, w wyniku procesu ostracyzmu, Ateńczycy usuwali ze swojego miasta, każdego, kto zyskał większy wpływ niż powinien, albo z powodu bogactwa, albo z powodu rozległych znajomości. Kiedy Ateńczycy wydalali kogoś, nie karali go za żadne przestępstwo - w końcu przestępstwa były sądzone przed sądami. Był to środek zapobiegawczy w celu zmniejszenia ryzyka powrotu tyranii.

   Procedura odbywała się co roku, wczesną wiosną na obradach eklezji (Zgromadzenia Ludowego), pod warunkiem, że na poprzednim spotkaniu zdecydowali, że chcą kogoś skazać na wygnanie. Obywatele pisali na skorupce (kawałku ceramiki) imię osoby, którą chcieli wydalić z miasta i wrzucali do zbiorników z wodą. Jeśli czyjeś imię zostało zapisane na ponad 6000 skorupach, wówczas obywatel ten musiał opuścić miasto w ciągu dziesięciu dni.

  „Wygnaniec” mógł wrócić po dziesięciu latach i kontynuować swoje życie w mieście, ponieważ jego własność pozostawała nienaruszona. Często zdarzało się, że Ateńczycy ściągali pewne osoby z wygnania, gdy potrzebowali ich pomocy czy usług. Przez lata wygnanie było używane przez partię rządzącą jako narzędzie. Był to dobry i całkowicie legalny sposób na pozbycie się przeciwników politycznych.

Jednym z pierwszych „przypadków” ostracyzmu był Arystydes.

Ateńczycy uwielbiali go za jego uczciwość i dlatego nadali mu przydomek „sprawiedliwy”. Był konserwatywnym przywódcą frakcji chłopskiej, której członkowie służyli jako hoplici w armii. Jego oponentem był wielki Temistokles, przywódca frakcji wspieranej przez biednych ateńskich obywateli - członków niższej klasy, którzy służyli w marynarce wojennej. Polityczną wizją Arystydesa był rozwój gospodarki wiejskiej i osiągnięcie trwałego pokoju ze Spartą, z czym nie zgadzał się Temistokles. 

Ateńczycy zostali przekonani do wygnania sympatycznego generała, ponieważ uwierzyli, że dla dobra swojego miasta muszą poprzeć plan Temistoklesa, który polegał na wzmocnieniu potęgi morskiej Aten. Arystydes ze swoimi konserwatywnymi pomysłami stanowczo sprzeciwiał się temu programowi, no więc Ateńczykom nie zostało nic innego jak tylko wyrzucić go z polis. Przeprowadził się na Eginę, ale przebywał tam tylko 3 lata, bo Temistokles wezwał go spowrotem i dwaj mężczyźni współpracowali podczas bitwy morskiej pod Salaminą, a w 479 r p.n.e. Arystydes został ponownie wybrany generałem i poprowadził bitwę pod Platejami.

Ostracyzm nad Arystydesem

  Dziesięć lat później nadszedł czas kiedy wielki Temistokles, zobaczył swoje imię na skorupach. Tym razem Ateńczycy zostali przekonani przez Kimona, który prowadził politykę pojednania ze Spartą. I paradoksalnie to nienawiść jaką żywili do niego Spartanie była głównym powodem wypędzenia go z Aten. Temistokles zagroziłby dobrym, ale kruchym, relacjom dwóch potężnych miast, a to z kolei uniemożliwiłoby wyzwolenie greckich polis w Azji Mniejszej, spod perskiego jarzma. Kimon przekonał Ateńczyków do swojego programu politycznego i 473 r p.n.e. Temistokles został wygnany. W podjęciu decyzji pomogła plotka, jakoby ten, we współpracy z Pauzaniaszem, przeszedł do tajnych negocjacji z Persami, by zrealizować swój plan absolutnej dominacji w Atenach. Biorąc pod uwagę nieprzewidywalny i ambitny charakter Temistoklesa, Ateńczycy obawiali się, że jeśli go nie powstrzymają, nie będą już w stanie go kontrolować.

Temistokles osiedlił się w Argos, skąd zmuszony był wyjechać ze względu na wrogość Spartan. Koniec końców wylądował na dworze króla perskiego, Artakserksesa, który zapewnił mu dochody z trzech regionów Azji Mniejszej, a co za tym idzie dostatnie życie.

Przed królem Perskim

Uważa się, ze Temistokles zmarł z powodu choroby ale inna wersja mówi, że wypił truciznę, gdy król perski poprosił go o pomoc w stłumieniu rewolucji egipskiej, ponieważ byłoby to ze szkodą dla Aten.

   Kimon pozbył się Temistoklesa ale niestety sam nie uniknął klątwy skorupy - jakbyśmy dzisiaj sparafrazowali znane powiedzenie kto „skorupą wojuje od skorupy zginie”.

Upadek przyniosła mu wyprawa w 462 p.n.e., w której oddziały piechoty ateńskiej miały wspomóc Spartę w walce ze zbuntowanymi helotami, głównie z Mesenii. Kimon przekonał Zgromadzenie do tej akcji i wyruszył do Mesenii na czele 4 tysięcy hoplitów. Ekspedycja zakończyła się jednak fiaskiem, ponieważ Spartanie nieoczekiwanie doszli do wniosku, że prodemokratyczne nastroje wśród żołnierzy ateńskich mogą być niebezpieczne, i odesłali ich do domu, co wywołało oburzenie Ateńczyków, które mogło się zakończyć tylko w jeden sposób – wygnaniem Kimona.

  Wbrew pozorom reputacja tych trzech wielkich polityków nie została zniszczona, mimo że zostali wyrzuceni z miasta. Ostracyzm nie był uważany za niehonorowy, podobnie jak „banicja”, która była wyrokiem ostatecznego wydalenia i była nakładana po procesie sądowym. Była to instytucja, która pozwalała obywatelom usunąć tego, który w krytycznym momencie blokował - ze względu na swoją siłę czy pozycję - działania, które uważali za konieczne. A kiedy ich decyzja okazała się błędna, łatwo przywoływali delikwenta z wygnania. Frakcje mogły używać ostracyzmu jako narzędzia do eksterminacji swoich przeciwników, ale nie mogli go użyć na własną rękę. Musieli przekonać 6000 obywateli!

 cdn.

Pilot Rezydent Grecja - Barbara Rizou: Argos, wierny pies Odyseusza - czyli piękna opowie...

Pilot Rezydent Grecja - Barbara Rizou: Argos, wierny pies Odyseusza - czyli piękna opowie...: Nie ma na świecie miłości, która trwa wiecznie. Jedynym wyjątkiem jest ta, którą obdarza nas pies.      Historia Argosa, wiernego psa ...

Argos, wierny pies Odyseusza - czyli piękna opowieść o psiej miłości.

Nie ma na świecie miłości, która trwa wiecznie. Jedynym wyjątkiem jest ta, którą obdarza nas pies. 

   Historia Argosa, wiernego psa Odyseusza, jest jedną z najpiękniejszych i najbardziej wzruszających opowieści w Odysei - homeryckim eposie. Jego niepowtarzalna miłość do Odyseusza, słusznie uczyniła go symbolem wiecznego oddania, i choć scena, w której występuje jest bardzo krótka, to jest naprawdę przejmująca.

  Zaniedbywany przez całe dwadzieścia lat, przez bezdusznych ludzi, nie dostał niczego, co z powody szlachetnej rasy i swoich zalet, powinien był otrzymać od życia, zamiast tego leżał porzucony w oblazłym przez robactwo barłogu, słaby - bo siły go już dawno opuściły - i cierpliwie znosił swoje ciężkie, pieskie życie. Żył zwinięty w kłębek w ciemnym  kącie, uparcie odmawiając opuszczenia świata, jakby jego życie jeszcze nie zatoczyło kręgu, jakby jeszcze na coś – lub na kogoś – czekał, co da mu sygnał do odejścia. To tak jakby czekał na kroplę szczęścia, która raz na zawsze zmyje ból nagromadzony przez tyle lat, pozwoli udać się w ostatnią podróż a jednocześnie usprawiedliwi i nada sens jego krótkiemu istnieniu na Ziemi.

Obraz Odyseusza. w którego rękach dorastał, wrył mu się głęboko w pamięć. Tak głęboko, że nie opuścił go nawet na chwilę; ani w przeszłości, ani w teraźniejszości. Zdeterminował całe jego istnienie. Dopiero gdy duch jego „pana” stanie się ciałem, Argos zostanie uwolniony. Wreszcie będzie mógł odejść w spokoju od zimnej obojętności ludzi. Nadejdzie wyzwolenie i uzasadnienie sensu jego istnienia, na które czekał tyle lat.

I bogowie go nie zawiedli. Odyseusz wrócił. Jego duch w końcu stał się ciałem.

  Oczywiście obcym ciałem, bo przemieniony był w starca, ale Argos nie dał się oszukać. Natychmiast rozpoznał - tylko on spośród tylu! - swojego „pana”, z daleka wyczuł jego zapach. Szczęśliwy podniósł łeb, zamerdał ogonem i wykonał ruch, jakby chciał się do niego zbliżyć i po raz ostatni otrzeć o jego stopy. Nie miał jednak sił potrzebnych do takiego przedsięwzięcia. W chwili gdy Odyseusz i pastuch Eumajos przekroczyli próg wielkiej sali … Argos wydał swoje ostatnie tchnienie.

Ironia losu ?! Kolejna nieodpowiedzialna zabawa bogów ?! Czy może nieuzasadnione okrucieństwo poety ?!

Nic z tego.

Ta niemożność dojścia Argosa do Odyseusza, dla którego przetrwał tak wiele lat, wycierpiał tak wiele, wynosi tę scenę – a wraz z nią sztukę Homera – na niewyobrażalne wyżyny.

Tak silna miłość, jak miłość Argosa do Odyseusza i Odyseusza do Argosa, nie potrzebuje bezpośredniego kontaktu fizycznego, aby eksplodować i erodować tysiącami jasnych kolorów szary horyzont okrucieństwa i obojętności. Wystarczy jej jeden ruch, jedno skinienie głową, jedno czułe spojrzenie.

Argos wykonuje ten ruch. I Odyseusz go odwzajemnia. Nie zbliżając się do niego - gdyby to zrobił, zdradziłby swoją prawdziwą tożsamość co zagroziłoby zarówno jego planom, jak i jego życiu - ale patrząc na niego i pozwalając, by łza spłynęła mu po policzku. Argos rozumie to swoim nieomylnym „szóstym zmysłem”. Nie musi już próbować. W powietrzu czuje zapach, który wydzielają silne uczucia jego „pana”, czuje na sobie jego tkliwe spojrzenie, czuje ciepło jego łez otulających go jak ciepły koc zimą.

   I umiera. Wyzwolony. Usprawiedliwiony. Pełen spokoju i radości, że znów zobaczył Odyseusza, uszczęśliwiony, że jego „pan” nigdy go nie zapomniał i nigdy nie przestał kochać.

Być może, zdając sobie sprawę z niebezpieczeństwa jakim byłoby jego rozpoznanie, Argos daje Odyseuszowi ostatni dowód swojego oddania. Płonąc pragnieniem zbliżenia się do niego, dotknięcia go, trzyma się mimo tego z daleka od niego, zamieniając ostatnie swoje tchnienie w płaszcz ochronny, który okrywa Odyseusza.

Tego właśnie wymaga prawdziwa miłość i bezinteresowne oddanie. I tak postąpił Argos dostarczając każdemu z nas, wyjątkowej lekcji człowieczeństwa.

P.S. Jest to post ku pamięci Matyldy, która teraz – chcę w to wierzyć - biega sobie z Argosem, po psiej krainie wiecznej szczęśliwości.

Pies złamie ci serce, ale tylko wtedy, gdy jego przestanie bić.

cdn.

Pilot Rezydent Grecja - Barbara Rizou: Skąd się wzięły słonie bojowe na Peloponezie ?

Pilot Rezydent Grecja - Barbara Rizou: Skąd się wzięły słonie bojowe na Peloponezie ?:    Może Wam się to wydać bardzo dziwne, ba wręcz nieprawdopodobne, że słonie brały udział w bitwach na terenie starożytnej Grecji i do te...

Skąd się wzięły słonie bojowe na Peloponezie ?

   Może Wam się to wydać bardzo dziwne, ba wręcz nieprawdopodobne, że słonie brały udział w bitwach na terenie starożytnej Grecji i do tego na Peloponezie – a jednak.

  Słonie często były używane w starożytności jako broń wojenna, głównie na otwartych przestrzeniach Azji i Afryki Północnej, ale z wątpliwymi skutkami wojskowymi. Te pradawne "żywe czołgi", które szerzyły panikę w armii przeciwników, często okazywały się zgubne również dla swoich żołnierzy.

Możemy sobie łatwo wyobrazić te ogromne zwierzęta, kiedy ogarnięte wściekłością, pędzą po rozległych równinach Azji czy Afryki, miażdżąc każdego na swojej drodze. Ale czy potraficie sobie wyobrazić armię słoni, w centrum Peloponezu, powoli schodzącą po stromych, pełnych zakrętów drogach Megalopolis, albo stado ogromnych zwierząt z długimi kłami, w zatłoczonych krętych uliczkach ufortyfikowanego greckiego polis?

  Oczywiście trudno to sobie wyobrazić ale takie sceny miały miejsce w burzliwej historii Grecji. 
W 319 r p.n.e.  podczas wojen diadochów o schedę po Aleksandrze Macedońskim, Poliperchon, wódz macedoński,  prowadził kampanię na Peloponezie i próbował zdobyć Megalopolis z armią 65 słoni bojowych. 

Polyperchon 

   Ledwo się pojawił, strach i przerażenie ogarnęły peloponeskich wieśniaków, bo zobaczyli po raz pierwszy w życiu, wielkie, bestialskie zwierzęta a nie mieli pojęcia jak z nimi walczyć. Dzięki bogom, zostali uratowani przez starego mężczyznę o imieniu Damis, który walczył z Aleksandrem Wielkim w Azji, widział tam słonie i wiedział jak się przed nimi obronić. Damis pokazał miejscowym jak zrobić pułapki; w duże drewniane drzwi wbił długie gwoździe i zakopał je płytko w ziemi.

Podczas ataku obrońcy Megalopolis celowo zostawili nie chronione przez nikogo trakty, na których czekały zasadzki. Słonie wpadały w szczeliny i straszliwie raniły się w stopy. Większość zwierząt pozostawała w bezruchu, dosłownie przygwożdżona do podłoża i wyjąc z bólu czekała na śmierć.(żołnierze nie mieli innego wyjścia, nie mogli im pomóc, więc dobijali ranne zwierzęta).

Żaden słoń tego nie przeżył, Poliperchon został pokonany a pola Magalopolis zamieniły się w cmentarzysko słoni. (ich pozostałości odnajdywane są w okolicy do dzisiaj )

    Również  z powodu słoni, zły koniec miał  wielki strateg, król Epiru Pyrrus (tak, tak, to ten znany z powiedzenia „pyrrusowe zwycięstwo”, które powstało od jego imienia z powodu zwycięskich bitew okupionych zbyt dużymi stratami)

Pyrrus przetransportował słonie wojenne na Peloponez 47 lat po bitwie o Magalopolis, kiedy w 272 r p.n.e. próbował zająć Spartę i Argos. W Sparcie napotkał na silny opór ze strony starych mężczyzn, dzieci i kobiet - bo wojownicy w tym okresie walczyli na Krecie. Pyrrus nie mógł tutaj wykorzystać swojej broni w postaci słoni, ponieważ obrońcy wykopali olbrzymi rów dookoła miasta. 

Oblężenie Sparty

   W Argos sprawy wyglądały zupełnie inaczej, bo jego ludzie znaleźli nocą otwartą, niezabezpieczoną bramę. Wszedł więc do miasta z połową swojego wojska i połową słoni. Ale uliczki w Argos były tak wąskie i poplątane, że słonie najpierw je zablokowały a potem ogarnęła je panika. Zaczęły taranować wszystko wokół, deptać, miażdżyć zarówno wrogów jak i przyjaciół czy cywilów mieszkańców miasta, wywołując niesamowite zamieszanie i chaos. Pyrrus widząc, że zwierzęta nie dadzą rady opuścić miasta, wysłał wiadomość do swojego syna , który czekał na zewnątrz z resztą armii, żeby ten zburzył część murów, co by im umożliwiło odwrót. Niestety syn nie zrozumiał rozkazu - a może w całym tym rozgardiaszu rozkaz przekręcono - i był przekonany, że jego ojciec jest otoczony i potrzebuje wsparcia, więc wraz ze swoimi żołnierzami i resztą słoni wszedł do fortyfikacji. Połowa zwierząt chciała wejść, a druga połowa chciała  się stamtąd wydostać, chaos rozprzestrzenił się na ciemne zaułki, a armia Pyrrusa zaczęła zabijać i dziesiątkować własne zwierzęta.   

  Pyrrus widząc ogromną, stłoczoną masę walczących ludzi, próbował zwołać ich do odwrotu, ale bezskutecznie – hałas był taki, że żołnierze jego rozkazu nie usłyszeli. W tej sytuacji chciał przynajmniej sam wydostać się z miasta.

Po drodze został draśnięty włócznią, a zwracając się ku napastnikowi, spadł z konia ogłuszony dachówką, którą rzuciła mu na głowę stara kobieta (według legendy bogini Demeter, która przybrała postać staruszki). Stracił przytomność ale został rozpoznany przez jednego z najemników z armii króla Macedonii Antygona, który jak tylko zdobył pewność, że król jednak przeżyje, odciął mu  głowę.
I tak skończyła się "kariera' słoni bojowych na Peloponezie, bo jak widzicie szczęścia, zwycięstwa i chwały nikomu one nie przyniosły.

cdn

Pilot Rezydent Grecja - Barbara Rizou: Mroczne oblicze starożytności cz 2 - hazardziści, ...

Pilot Rezydent Grecja - Barbara Rizou: Mroczne oblicze starożytności cz 2 - hazardziści, ...:   Piękny starożytny świat, który znamy z lekcji historii, opowieści o bogach i herosach czy stanowisk archeologicznych, miał – jak już pi...

Mroczne oblicze starożytności cz 2 - hazardziści, mordercy i gangsterzy

  Piękny starożytny świat, który znamy z lekcji historii, opowieści o bogach i herosach czy stanowisk archeologicznych, miał – jak już pisałam w poprzednim poście – również swoje ciemne oblicze. W starożytnych państwach-miastach czyli polis, istniała zbrodnia i podziemny świat przestępczy; cały wachlarz wszelkiej maści oszustów, hazardzistów, morderców i gangsterów. Tak, tak również starożytne Ateny miały swoje gangi, wprawdzie bez motocykli, złotych łańcuchów na szyi, spluw w kieszeniach i dialogów rodem z „ojca chrzestnego” ale również ówcześni gangsterzy mieli swój kult i swoją - jakbyśmy to dzisiaj powiedzieli - pop-kulturę.

  Jeden z najbardziej znanych gangów nazywał się „Στητά Πέη” czyli …proszę mi wybaczyć, ale w wolnym tłumaczeniu to „Sterczące chuje” albo delikatniej mówiąc „stojące penisy” czy bardziej naukowo „penisy we wzwodzie” – jak kto woli.  Nie było to wcale obraźliwe, wręcz przeciwnie, przebijała przez tę nazwę duma, miała podkreślać siłę i męskość, każdego członka gangu. Tak więc „Sterczące chuje” i „Wszarze”, inny gang, wdawali się zazwyczaj w kłótnie i bójki na ulicach Aten i w burdelach, najczęściej dla pięknych oczu jakiejś prostytutki.

   Był jeszcze jeden gang, bardziej brutalny niż dwa poprzednie, Trivalloi (od nazwy starożytnego plemienia z Tracji), który popełniał kradzieże, nie tyle spektakularne i zapewniające wielkie zyski, co obrzydliwe i świętokradcze.

Przeszli do historii między innymi dlatego, że ukradli;  świńskie jądra - które były przeznaczone na ofiarę dla bogów przed zgromadzeniem, co wywołało powszechne oburzenie - oraz jedzenie dla biednych mieszkańców polis, umieszczane w świątyni Hekate, zawsze tuż przed początkiem każdego miesiąca, ostatniej nocy bez księżyca.

Hekate

  Oprócz wszelkiego rodzaju kradzieży i rozbojów miały miejsce przypadki przemocy z obrażeniami ciała a nawet śmiercią. Na porządku dziennym były brudne rozgrywki a nawet mordy między ateńskimi frakcjami, czy jak byśmy dzisiaj powiedzieli partiami politycznymi.

I tak w  462 p.n.e. został zamordowany Efialtes, przywódca Demokratów, niedługo później płatni zabójcy wyeliminowali Frynicha (jednego z pierwszych znanych greckich tragediopisarzy, aktora i polityka)– wprawdzie morderców złapano Ci  jednak nigdy nie ujawnili zleceniodawcy.

Wielki historyk Tukidydes zaraz po powrocie z wygnania, pod koniec V wieku, nagle zniknął, według niektórych został zamordowany przez Ksenofonta pisarza, historyka, oficera kawalerii, podczas rządów Trzydziestu Tyranów.

Polityk i doskonały mówca (to ten, który się jąkał) Demostenes był oskarżony o zabicie Nikodemosa z Afidnaios, zwolennika Evvoulosa, który był przywódcą partii pokojowej i wielkim  wrogiem Demostenesa. 

Demostenes 

  Takie przykłady można mnożyć a skoro takie rzeczy działy się  w życiu publicznym, możemy się domyśleć, że w sektorze prywatnym sytuacja nie była wiele lepsza.

W Atenach nie mogło zabraknąć spelunek i cieszących się złą sławą dzielnic. Bezpieczną kryjówką dla przestępców była Megara - miejscowość oddalona ok. 40 km od Aten. Tam znajdowali schronienie zarówno zbiegowie polityczni jak i  niebezpieczni przestępcy, mający nie uregulowane rachunki z wymiarem sprawiedliwości. Ale Ateny też miały swoje szemrane dzielnice; Keramikos, Ieros Odos czy dzielnica portowa, gdzie znajdowały schronienie i działały regionalne opryszki i gdzie kwitła przestępczość i nielegalny hazard. Starożytni Grecy byli zapalonymi, namiętnymi  hazardzistami. Grali w kości w miejscach, które mówiąc delikatnie miały złą sławę, były po prostu spelunkami i tracili często całe swoje majątki. Trudno się dziwić zamiłowaniu Greków do hazardu, skoro wierzyli w jego boskie pochodzenie. Przykład szedł z góry, zgodnie z mitologią greccy bogowie - Zeus, Posejdon i Hades w celu sprawiedliwego „podzielenia się” wszechświatem, zagrali w kości. I w ten sposób Zeusowi przypadło niebo, Posejdonowi morza a Hadesowi podziemie.

 Kolejną ich pasją były walki kogutów, przepiórek i psów. Ich właściciele szkolili zwierzęta specjalnie w tym celu i podawali  im przed walką czosnek i cebulę (?). Żeby walki były bardziej widowiskowe, a co za tym idzie, obserwatorzy robili większe zakłady, przywiązywano ptakom do pazurów metalowe szpony, żeby w ten sposób mogły spowodować u przeciwnika śmiertelne obrażenia. 

  Ale starożytni Grecy pokazują się nam również jako mistrzowie przekrętów i oszustw. Znani bogaci ludzie nagle - na papierze – stawali się biedakami bez ziemi, kapitanowie „tracili” statki, które były zabezpieczeniem dla banku na poczet uzyskanej pożyczki, bankowcy sprzeniewierzali depozyty, które im powierzano, handlarze zamiast kupować pszenicę od hurtowników w określonych ilościach, zgodnie z wymogami prawa, stawali się paserami, kupując z szemranych źródeł i bez ograniczeń itd. itd. Istnieje niezliczona liczba przypadków, o których możemy wspomnieć. Ale nie myślcie, że byli  bezkarni, wręcz przeciwnie. Władze i ówczesna policja we współpracy ze scytyjskimi łucznikami (dzisiejsi snajperzy), zawsze były gotowe interweniować wszędzie tam, gdzie dochodziło do łamania prawa czy zamieszek.

Jednym z oddziałów policji miejskiej byli Agronomowie. Zajmowali się zapobieganiem przestępstwom finansowym, ustalaniem podatków od towarów a także  kontrolą jakości towarów. Byli odpowiedzialni za drogi, utrzymanie domów i porządek publiczny. Inny oddział, tak zwana „Jedenastka”, miał za zadanie aresztować i więzić winnych poważnych przestępstw kryminalnych, a w razie skazania przez sąd na karę śmierci - wykonać wyrok.

  Starożytność nie była więc rajem. I wtedy, jak i teraz, są ludzie wszelkiego rodzaju. Jeśli skupimy się tylko na nich, dojdziemy do wniosku, że starożytna Grecja była miejscem, w którym kwitła wszelkiego rodzaju przestępczość. Ale tak nie jest. Jak każda epoka i każde społeczeństwo, starożytność miała swoją ciemną stronę, która nie różni się wcale od innych społeczeństw na różnych szerokościach geograficznych na przestrzeni wieków.

cdn.

Pilot Rezydent Grecja - Barbara Rizou: Mroczne oblicze starożytności cz.1 - prostytutki, ...

Pilot Rezydent Grecja - Barbara Rizou: Mroczne oblicze starożytności cz.1 - prostytutki, ...:   Kiedy dzisiaj mówimy o starożytnej Grecji, nawet kiedy ją sobie wyobrażamy, jesteśmy przyzwyczajeni do używania łagodnych wyrażeń, do p...

Mroczne oblicze starożytności cz.1 - prostytutki, alfonsi i złodzieje.

  Kiedy dzisiaj mówimy o starożytnej Grecji, nawet kiedy ją sobie wyobrażamy, jesteśmy przyzwyczajeni do używania łagodnych wyrażeń, do pokolorowania jej miękkimi pastelowymi kolorami, z dużą ilością światła, jak obraz, który odbija się w wypolerowanych marmurach i nas oślepia.

  Tak właśnie myślimy o starożytnej Grecji skąpanej w świetle, czystej i fotowoltaicznej. Bezbłędna pocztówkowa kompozycja w sielankowo idyllicznym opakowaniu – na granicy kiczu. 

Oczywiście to mit. Ponieważ światło tworzy również cienie. A tam, w zacienionych miejscach, rozwijał się inny świat, mniej jasny, w różnych odcieniach szarości o wiele bardziej realny, prozaiczny i codzienny. W końcu ludzie kochają cień, a niektórzy kochają ciemność.

Te wspaniałe zabytki i opisy starożytnej Grecji są tym z czego ludzie w tamtych czasach byli dumni i co chcieli po sobie pozostawić. Ale życie codzienne to inna bajka. Ma znacznie bardziej praktyczne i bezpośrednie potrzeby a ludzie nie zawsze znajdowali uczciwy sposób, żeby je zaspokoić.

Tak więc za tą piękną witryną, ukryty był świat, który próbował przetrwać za wszelką cenę w jakikolwiek sposób.

Ludzie, którzy budowali Partenon, byli zwykłymi ludźmi; złościli się, zazdrościli, nienawidzili, radowali, kochali, zakładali rodziny i rodzili dzieci, to znaczy robili to co robimy, w każdej epoce, w której przychodzi nam żyć. Robili wszystko to co ludzie robią w każdym zorganizowanym społeczeństwie.

I jak w każdym zorganizowanym społeczeństwie, istniała ciemna strona, druga strona medalu. Podziemie!

Ta ciemna strona starożytności greckiej, znana jest nie tyle z tekstów i dokumentów tak zwanego „oficjalnego” nurtu, ale głównie z tekstów pobocznych - odnośników i dokumentacji. Ujawnia tu marginalny świat, w którym spotykamy prostytutki i alfonsów, złodziei, narkomanów, hazardzistów i  morderców, włóczęgów i uliczne gangi, 

Zacznijmy od uciech cielesnych. 

   Prostytucja istnieje od czasów starożytnych. Wyrażenie „najstarszy zawód” na świecie, wiele mówi o jego długowieczności. W znanej nam starożytności istniała instytucja świętej prostytucji, w której kapłani - kobiety i mężczyźni - wykonywali tę powinność na cześć różnych bogów, którym służyli. Jednak w Atenach prostytucja stała się oficjalną instytucją. Ateńczycy mieli ducha biznesu, więc Solon, jeden z siedmiu starożytnych mędrców i ten, który położył podwaliny pod ateńską demokrację, uprawomocnił prostytucję, aby chronić czystość rasy przed normalnymi popędami młodzieży, ale nałożył również odpowiedni podatek, tzw. „opłatę prostytucyjną”  

Inwestycje w domy publiczne były dochodowe. Wielu szanowanych Ateńczyków posiadało takie lokale, jako kolejną inwestycję w swoich aktywach. Ale zarządca –  alfons – takiego przybytku, choć działał legalnie, należał do obywateli ostatniej kategorii i raczej nie cieszył się ogólnym szacunkiem.

Do burdeli ściągali  ludzie w różnym wieku, od młodych mężczyzn pełnych wigoru,  po osoby starsze, które wciąż miały duże … nadzieje. 

   Prostytutki były albo niewolnicami, które sprzedawały swoje ciała miejscowym i przybyszom, albo dziećmi, które zostały porzucone przez swoich biednych rodziców. Byli tam też młodzi ludzie, którzy zostali porwani przez piratów i sprzedani na targu niewolników. Wykorzystywanie seksualne i szkolenie przyszłych prostytutek (dziewcząt i chłopców) rozpoczynało się wcześnie, aby wykorzystać ich maksymalnie zanim zaczną tracić swoją wartość na rynku. 

Wahania cen były bardzo duże. Cena maksymalna dziesięć tysięcy drachm w czasach Demostenesa, minimum jeden obol w czasach Solona. Polecano burdele, bo nie było ryzyka choroby i potrzeby ukrywania się. Prostytucja nie była ograniczona jednak tylko do burdeli. Była też ulica, wzdłuż fortyfikacji można było spotkać chłopców i dziewczęta, którzy działali na własny rachunek. Oczywiście, zawsze istniało jakieś ryzyko. Jest znany przypadek Sofoklesa, który to po szybkim „numerku” z ulicznym chłopcem, został znaleziony golusieńki, bez tuniki - bo okazyjny kochanek okradł go przed odejściem.

Oprócz kobiet oddających swoje ciało w domach publicznych lub na ulicy, były też luksusowe prostytutki - hetery. Były to kulturalne, piękne i dowcipne kobiety, a ich cena była bardzo wysoka. Posiąść taką kobietę mógł tylko mężczyzna bardzo dobrze sytuowany. Komik Antifani w IV wieku p.n.e. uważał, że hetera była katastrofą dla każdego, który był z nią w pewien sposób związany, bo nie tyle chodziło o ceny „spotkań” ale o koszty jej utrzymania.

   Jednak oprócz prostytucji, która znajdowała się na granicy prawa, podziemny świat starożytnej Grecji był ozdobiony różnymi ciemnymi typami i tak prawo ateńskie, obejmowało pięć kategorii zbirów, byli to: złodzieje, złodzieje płaszczy, rabusie, włamywacze, kieszonkowcy.

U Greków kradzież i grabieże pojawiają się nie tylko w ludzkim świecie, ale także w świecie bogów. Hermes był obrońcą złodziei. W komedii Arystofanesa „Ornithes” znajdujemy przypadek osoby, która została okradziona. Bohater komedii został zaproszony do miasta na imprezę, ale późną nocą postanowił wracać do domu. Gdy tylko wyszedł z domu, ktoś dał mu laską przez łeb i ukradł mu płaszcz (płaszcze były wtedy drogimi przedmiotami).Mówiono, że jak chcesz zaznać silnych nocnych wrażeń w Atenach to ubierz się  płaszcz.

Najprostszym sposobem na zdobycie tego drogiego stroju bez użycia siły, była kradzież go w publicznych łaźniach lub gimnazjonach.

   Włamywacze byli kolejną kategorią przestępców. Byli to przestępcy, którzy robiąc dziurę w ścianie domu, wchodzili i usuwali wszystko, od kosztowności po meble i cały sprzęt gospodarstwa domowego.

Termin „burzyciel ścian” z czasem stracił na aktualności, nie dlatego, że zniknęli włamywacze, znani również jako „gangi Rififi”, ale dlatego, że ściany domów stały się bardziej solidne i trudniej było je przebić. Oprócz napadów na osoby fizyczne miały miejsce również napady na miejsca kultu. I tutaj nie był to zwykły napad - bo religia stawała pośrodku - i było to już przestępstwo wielkiej wagi. Ale rzadko kiedy, ktoś odważył się dotknąć skarbów świątyni.

Koniec cz.1

 c.d.n.

Pilot Rezydent Grecja - Barbara Rizou: Mity tylko dla dorosłych!

Pilot Rezydent Grecja - Barbara Rizou: Mitologia tylko dla dorosłych!:     Mitologia grecka ma tak szeroki zasięg, głębię i symbolikę, że nawet dziś jest popularna, ceniona i czytana w każdym zakątku ziemi! Wra...

Mity tylko dla dorosłych!

    Mitologia grecka ma tak szeroki zasięg, głębię i symbolikę, że nawet dziś jest popularna, ceniona i czytana w każdym zakątku ziemi! Wraz z egipską i skandynawską są najstarszymi mitologiami na świecie i były podstawą i inspiracją religii, legend i folkloru każdej cywilizacji.

Ponieważ jednak starożytni Grecy nie byli purytanami – wręcz odwrotnie – mieli mity, które były frywolne, zbereźne, jednym słowem niecenzuralne i nadawały się tylko dla dorosłych a nie - broń Boże - do nauczania w szkołach, i dla dzieci. 

Dlatego przedstawiam Wam kilka mniej znanych, "nieprzyzwoitych" mitów.  
Zaczynijmy od największego kobieciarza, Zeusa. Zeus, był dla starożytnych Greków symbolem wszechmocy i władzy absolutnej. Pomimo wielu zadań i obowiązków zawsze miał czas, aby uwieść boginię lub piękną śmiertelniczkę, a tym samym wzbudzić zazdrość swojej prawowitej małżonki Hery. Zeus słusznie nazywany był ojcem bogów i ludzi, bo naprawdę wielu bogów Olimpijskich, ale także pomniejszych bóstw, czy znanych herosów, było jego dziećmi.

   Zeus jak wiemy poślubił swoją siostrę Herę i stali się najważniejszą  parą na Olimpie, ale to nie przeszkodziło mu w tym, żeby smalić cholewki do swojej drugiej siostry Demeter. Ta opierała się przez długi czas, bojąc się gniewu Hery, w końcu jednak wszechmocny bóg zdobył co chciał, zaspokoił  swoje pożądanie, którego skutkiem i efektem były narodziny Persefony.

Persefona

   Zeus często i gęsto jak nie mógł uwieźć kobiety w swojej "ludzkiej"postaci, to ją po prostu zmieniał, tak było w przypadku Europy, córki fenickiego władcy miast Sydonu i Tyru. Pewnego dnia, gdy zbierała na łące kwiaty, bóg ją zobaczył i od razu się w niej zakochał. Aby zbliżyć się do dziewczyny, zmienił się w łagodnego białego byka. Gdy ta po jakimś czasie, nie zdając sobie sprawy z kim ma do czynienia, wspięła się na jego grzbiet, Zeus- byk - który tylko na to czekał - zaczął biec przed siebie z prędkością błyskawicy. Europa wystraszona, zanosiła się łzami, ale nie mogła z niego zeskoczyć bo groziło to śmiercią. Przemieniony w byka Zeus, przepłynął morze i dotarł na Kretę. Tam w jaskini posiadł młodą księżniczkę, cały czas utrzymując zwierzęcą postać. Owocem tego „krycia” był m.in. późniejszy król Minos. Inna wersja podaje, że na Krecie ujawnił Europie kim jest, przybrał ludzką postać i dopiero wtedy ją posiadł.

   Ledę – żonę króla Sparty uwiódł, dla odmiany, w postaci łabędzia. Po tym akcie Leda „zniosła” cztery jaja, z których przyszło na świat czworo dzieci.

   Ale jego potomkowie nie pozostawali w tyle.

Herakles – owoc związku Zeusa ze śmiertelniczką Alkmeną jest prawdopodobnie najpopularniejszym mitycznym bohaterem na świecie. Ale legendarny heros nie mógł udać się na Pola Elizejskie po swojej śmierci, ponieważ na nie nie zasłużył. Istnieje wiele opowieści i płaskorzeźb, na których zobrazowane są niezbyt chlubne „wyczyny” młodego Heraklesa; od grabieży, gwałtów i zbrodni, na morderstwie nauczyciela kończąc.

Linos uczył Heraklesa i jego brata Ifiklisa, literatury i muzyki, ale o ile Ifikles był uczniem zdyscyplinowanym i pojętnym, jego przyrodni brat okazał się niesfornym do tego stopnia, że Linos zmuszony był często i gęsto łajać go i karać. Któregoś dnia rozzłoszczony kolejnym strofowaniem Herakles, rzucił w nauczyciela lirą z taką siłą, że go zabił. Został postawiony przed sądem ale oczywiście został uniewinniony.  

    Postacią mitologiczną, prawie w ogóle dzisiaj nieznaną -  i za chwilę zrozumiecie dlaczego - jest bóg Priap. Priap był synem Afrodyty. Hera zazdrosna o uwodzicielską boginię piękna, postanowiła zemścić się na niej i rzuciła klątwę na jej łono. Na skutek tego boskiego przekleństwa Afrodyta urodziła brzydkie dziecko z wielkimi genitaliami. 

Priap

   Nie miał on lekkiego życia, choć w pewnym okresie był ulubieńcem bogiń na Olimpie (podobno nawet samej Hery). Wpadł jednak w tarapaty i wyrzycili go z Olimpu, po tym, jak pewnego pięknego dnia - gdy był nietrzeźwy - zapałał miłością do bogini Hestii i postanowił ją zgwałcić.

Hestia była najbardziej łagodnym i sprawiedliwym bogiem olimpijskim. obrończynią życia rodzinnego, harmonii i szczęścia, uosobienie uczciwości i stabilności w życiu małżeńskim i rodzinnym. Poza tym złożyła śluby wiecznego dziewictwa i świadomie wyeliminowała wszelkie erotyczne myśli i nastroje, które mogły by im zagrozić.

Nie udała się Priapowi realizacja planu, bo zdradził go jego osioł, którego ryczenie spowodowało, że stracił erekcję w krytycznym momencie i obudził śpiącą Hestię - ale Hestii najwidoczniej było to pisane, bo niewiele czasu minęło i "rozdziewiczył" ją podczas uczty bogów pijany bożek Pan.
Następną ofiarą boga z dużym przyrodzeniem miała być Lotida, Priap ścigał nimfę tak długo, dopóki bogowie nie zlitowali się nad nią i nie zmienili jej w krzak lotosu.

    Nie mogłoby wśród skandalistów zabraknąć znanego nam Dionizosa, kolejnego syna Zeusa. Oprócz tego, że był bogiem wina, zabawy, teatru był opiekunem osób homo i transseksualnych - a wśród jego męskich kochanków byli m.in. satyr Ambelos czy znany z urody Adonis. Pewnego razu Dionizos postanowił udać się do Hadesu, ale niestety nie znał drogi, Drogę znał pasterz Polymnos i obiecał mu, że go tam zaprowadzi w zamian za miłosne zbliżenie. Niestety Polymnos zmarł, zanim udało mu się urzeczywistnić swoje erotyczne pragnienia, ale Dionizos nie byłby sobą gdyby nie znalazł na to rady. Kazał wystrugać na jego cześć drewnianego fallusa i spełnił obietnicę daną pasterzowi, odbywając z drewnianym fallusem "stosunek rytualny”.

   Mit o Hermafrodycie jest być może najstarszym literackim odniesieniem do osoby interseksualnej jakie znamy.   

Hermafrodyta był synem Hermesa i Afrodyty, którego nimfy wychowały w jaskiniach góry Ida we Frygii. Jego twarz odzwierciedlała wdzięk i piękno obojga rodziców, od których wziął swoje imię.

W wieku piętnastu lat opuścił górę, na której dorastał, aby wędrować po Azji Mniejszej i poznawać nowe miejsca. 

Pewnego pięknego dnia przechodząc przez okolice Karii zatrzymał się, aby odpocząć przy źródle zwanym Salmakis, którego wody tworzyły jezioro.

Nimfa tego źródła, próżna i pewna siebie Salmakis, oczarowana pięknem młodego mężczyzny, zakochała się w nim do szaleństwa. Hermafrodyta pozostał jednak niewzruszony i obojętny wobec jej erotycznych zapędów. Kiedy nimfa poczuła, że ​​jej wysiłki by go posiąść poszły na marne, udała obojętność i odeszła od źródła.

Hermafrodyta myśląc, że jest sam, zanurkował w źródlanej wodzie. Jednak Salmakis, która ukrywała się w krzakach i obserwowała młodego człowieka, widząc go bezbronnego w swoim królestwie, również zanurkowała i z całych sił przytuliła do siebie. Hermafrodyta, bez względu na to, jak bardzo się szarpał, nie mógł wyrwać się z objęć nimfy, która zaślepiona namiętnością błagała bogów, by nigdy ich nie rozdzielili.

  Bogowie spełnili jej życzenie i zjednoczyli oba ciała w jedno, tworząc nową istotę o podwójnej naturze, ani wyraźnie żeńskiej, ani wyraźnie męskiej. Hermafrodyta, gdy poczuł, jak jego ciało asymiluje się z ciałem kobiety, przeklął źródło i błagał rodziców, aby każdy mężczyzna, który wpadnie do jego wód, stracił swoją męskość. Hermes i Afrodyta wysłuchali prośby swojego syna i przekazali źródłu tajemną moc, ktora działa do dziś.

 c.d.n.